Choroba zwyrodnieniowa stawów to najczęstsza choroba układu ruchu. Dochodzi w niej do pogorszenia jakości i ubytków chrząstki stawowej. Sprężysta i śliska chrząstka umożliwia swobodne przemieszczanie się powierzchni stawowych, a zarazem amortyzuje wstrząsy działające na staw.

W przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów przyjmowanie popularnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych o działaniu przeciwbólowym, takich jak ibuprofen i naproksen, może z czasem pogorszyć stan zapalny w stawie kolanowym - poinformowano podczas dorocznego zjazdu Radiological Society of North America (RSNA).

W USA na chorobę zwyrodnieniową stawów cierpi ponad 32 miliony osób, a na całym świecie - ponad 500 milionów. Najczęściej dotyczy stawów dłoni oraz stawów biodrowych i kolanowych.

Na ból i stany zapalne związane z chorobą zwyrodnieniową stawów lekarze powszechnie przepisują niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). W wielu wypadkach NLPZ przynoszą ulgę w bólu, niewiele jednak wiadomo na temat ich długoterminowego wpływu na postęp choroby.

"Do tej pory nie zatwierdzono żadnej terapii, która wyleczyłaby lub zmniejszyła postęp choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego - powiedziała główna autorka badania, dr hab. Johanna Luitjens z University of California w San Francisco. - NLPZ są często stosowane w leczeniu bólu, ale nadal toczy się otwarta dyskusja na temat wpływu stosowania NLPZ na wyniki leczenia pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów. W szczególności wpływ NLPZ na zapalenie błony maziowej lub zapalenie błony wyściełającej staw nigdy nie był analizowany przy użyciu biomarkerów strukturalnych opartych na MRI".

Dr Luitjens i jej współpracownicy postanowili przeanalizować związek między stosowaniem NLPZ a zapaleniem błony maziowej u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego oraz ocenić, w jaki sposób leczenie NLPZ wpływa na strukturę stawu w czasie.

"Zapalenie błony maziowej pośredniczy w rozwoju i progresji choroby zwyrodnieniowej stawów i może być celem terapeutycznym - powiedział dr Luitjens. - Dlatego celem naszego badania była analiza, czy leczenie NLPZ wpływa na rozwój lub postęp zapalenia błony maziowej oraz zbadanie, czy leczenie NLPZ wpływa na biomarkery obrazowania chrząstki, które odzwierciedlają zmiany w chorobie zwyrodnieniowej stawów".

Do badania włączono 277 uczestników z kohorty Osteoarthritis Initiative z chorobą zwyrodnieniową stawów o nasileniu umiarkowanym do ciężkiego i z trwającym leczeniem NLPZ przez co najmniej jeden rok między punktem wyjściowym a czteroletnią obserwacją i porównano z grupą 793 uczestników kontrolnych, którzy nie byli nie leczeni NLPZ. Wszyscy uczestnicy przeszli badanie rezonansem magnetycznym (3T MRI) kolana na początku badania i po czterech latach. Obrazy oceniano pod kątem biomarkerów stanu zapalnego.

Jako nieinwazyjne biomarkery do oceny progresji zapalenia stawów służyły wyniki pomiarów MRI- w tym grubość i skład chrząstki.

Wyniki badania nie wykazały żadnych długoterminowych korzyści ze stosowania NLPZ. Już na początku badania wskaźniki zapalenia stawów i jakości chrząstki wypadły u uczestników przyjmujących NLPZ gorzej w porównaniu z grupą kontrolną i jeszcze pogorszyły się w czasie czteroletniej obserwacji.

"Na tej dużej grupie uczestników byliśmy w stanie wykazać, że nie ma mechanizmów ochronnych ze strony NLPZ, jeśli chodzi o zmniejszanie stanu zapalnego lub spowalnianie postępu choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego - powiedziała dr Luitjens. - Stosowanie NLPZ ze względu na ich działanie przeciwzapalne było w ostatnich latach często propagowane u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów i należy je ponownie rozważyć, ponieważ nie można było wykazać pozytywnego wpływu na zapalenie stawów".

Według dr Luitjens istnieje kilka możliwych powodów, dla których stosowanie NLPZ nasila zapalenie błony maziowej.

"Z jednej strony działanie przeciwzapalne, które normalnie wykazują NLPZ, może nie zapobiegać skutecznie zapaleniu błony maziowej, z postępującą zmianą zwyrodnieniową, która z czasem pogarsza zapalenie błony maziowej" - powiedziała.

"Z drugiej strony pacjenci z zapaleniem błony maziowej i przyjmujący leki przeciwbólowe mogą być bardziej aktywni fizycznie ze względu na ulgę w bólu, co może potencjalnie prowadzić do pogorszenia zapalenia błony maziowej, chociaż w naszym modelu uwzględniliśmy aktywność fizyczną" - dodała.

Jak podkreśliła dr Luitjens, w przyszłości należy przeprowadzić prospektywne, randomizowane badania, aby dostarczyć rozstrzygających dowodów na przeciwzapalne działanie NLPZ. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki